Εισήγηση Σπ. Λυκούδη στη σημερινή Πανελλαδική Σύσκεψη των ΜΕΤΑρρυθμιστών

Συμπορευτήκαμε εκλογικά με το ΠΟΤΑΜΙ και δώσαμε με μεγάλη επιτυχία τη μάχη τον περασμένο Ιανουάριο. Μέσα και έξω από τη Βουλή η πολιτική μας συνεργασία και σύμπλευση με το ΠΟΤΑΜΙ και με τον Σταύρο Θεοδωράκη ήταν απόλυτα εποικοδομητική και καρποφόρα και άνοιξε δρόμους για στενότερη σύζευξη και όσμωση των δυνάμεών μας, στη βάση και στην κορυφή. Αποτελεί αμοιβαία επιθυμία και στόχο για το εγγύς μέλλον. Ασκήσαμε εποικοδομητική και υπεύθυνη αντιπολίτευση. Είχαμε υπεύθυνη εθνική και πατριωτική παρουσία μέσα και έξω από τη Βουλή.

Ο Σταύρος Θεοδωράκης και το ΠΟΤΑΜΙ μας τίμησαν και μας τιμούν. Τους τιμήσαμε και τους τιμούμε.

Δώσαμε ξανά μαζί την εκλογική μάχη της 20ής Σεπτεμβρίου. Τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα. Το 4.1% απέχει πολύ από το 6.1% του Ιανουαρίου σε ποσοστό και κυρίως σε σύνολο ψήφων που χάθηκαν, κι ήταν πολλές, το 40%. Χαρακτηριστικές ήταν οι απώλειες προς τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ καθόσον από τις εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου η εκλογική μας βάση παρέμεινε ρευστή και διαρκώς μετακινούμενη. Ως προς αυτό, ασφαλώς δεν βοήθησε καθόλου η πραγματική ή φαινομενική εντύπωση ότι το ΠΟΤΑΜΙ ήταν  «διαθέσιμο» είτε για συγκυβέρνηση με τον «καλό» ΣΥΡΙΖΑ είτε σε άλλα κυβερνητικά σχήματα. Αυτή ήταν η βασική «μήτρα» των διαρροών.

Συνοπτικά, πρόκειται για ένα αρνητικό αποτέλεσμα, αλλά, κατά την άποψή μας, όχι καταστροφικό. Δε συμφωνούμε με τις ισοπεδωτικές κριτικές και αυτοκριτικές. Μέσα σε ένα χρόνο, σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις ένα κόμμα καινούργιο χωρίς μέσα και μηχανισμούς καταγράφει την καθόλου αμελητέα συνεχή του παρουσία στην πολιτική ζωή της χώρας και εκλέγει αντιπροσώπους στη βουλή και στην ευρωβουλή. Ποιος μπορεί αυτό να το υποτιμήσει; Υπό ορισμένες προϋποθέσεις το ποσοστό του, καταγραμμένο μέσα σε δύσκολες, πράγματι, συνθήκες πόλωσης και άφθονης λάσπης κατά του Σταύρου Θεοδωράκη, αλλά και δικών μας λαθών, μπορεί παρά ταύτα να αποτελέσει μια στέρεη βάση για ένα νέο ξεκίνημα.

Εν όψει του Συνεδρίου (4-6 Δεκεμβρίου) που ανήγγειλε ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ έχει αναπτυχθεί από τον κόσμο του μια έντονη προσπάθεια προβληματισμού, ενδοσκόπησης, περισυλλογής γύρω από την πορεία μέχρι τώρα και γύρω από τα μικρά ή μεγάλα λάθη που έγιναν και οδήγησαν στην υποχώρηση του Ποταμιού.

Νομίζουμε ότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το γεγονός ότι αν το Ποτάμι είχε κρατηθεί στα ποσοστά του και δεν είχε εμφανίσει μια τέτοια υποχώρηση προφανώς η κριτική που του ασκείται σήμερα θα ήταν άλλης μορφής και διαφορετικού περιεχομένου. Το ΠΑΣΟΚ που από 4.7% πήγε στο 6,3% ,αυτό το άλλοτε κραταιό κόμμα, επαίρεται αλαζονικά  για την επιστροφή οίκαδε οπαδών του, μολονότι το ποσοστό αυτό όχι μόνο δεν πλησιάζει το ποσοστό της «Ελιάς» αλλά ούτε καν το άθροισμα ΠΑΣΟΚ, ότι έχει απομείνει από τη ΔΗΜΑΡ και το ΚΙΔΗΣΟ, παρά τη μεγάλη υποστήριξη των ΜΜΕ. Οι πανηγυρισμοί, αναμενόμενοι από τη σκοπιά του, υπερβαίνουν το μέτρο και την αίσθηση της αναλογίας. Ωστόσο, για τα μικρά κόμματα έχουν σημασία και τα μικρά κέρδη και οι υποχωρήσεις.

Για ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ πιστεύουμε ότι είναι καθοριστικής σημασίας το πώς θα προχωρήσει για να επιλύσει βασικά προβλήματα. Έχει αποφασιστική σημασία η αναζήτηση μιας ακριβούς περιγραφής της πολιτικής του ταυτότητας, του στρατηγικού του προσανατολισμού και του τρόπου με τον οποίο θα συγκροτηθεί ως κόμμα, δηλαδή πως θα διαρθρωθεί και θα λειτουργεί. Αυτά φρονούμε ότι είναι τα βασικά θέματα που πρέπει να συζητηθούν και τα οποία θα καθορίσουν τη μελλοντική του πολιτική πορεία. 

Εδώ νομίζω ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία η επιστολή του GianniPittella, του ηγέτη της πολιτικής ομάδας της Ευρωβουλής «Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών» προς τον Σταύρο Θεοδωράκη. Διότι είναι μια ισχυρή υποστήριξη στο ΠΟΤΑΜΙ σε μια φάση δυσκολιών. Διότι, πράγματι, έχει επείγουσα ανάγκη να κάνει ένα νέο ξεκίνημα και να προσδιορίσει με σαφήνεια την πολιτική του ταυτότητα και τη θέση του στο πολιτικό φάσμα και σκηνικό, άποψη που υπάρχει σε ισχυρό βαθμό μέσα στο Κίνημα και κυρίως σε όλο τον κύκλο των Αριστερών Μεταρρυθμιστών που συμπλέουν με το ΠΟΤΑΜΙ.

Εμείς πιστεύουμε ότι το ΠΟΤΑΜΙ πρέπει να καταγραφεί ως τμήμα του ευρύτερου δημοκρατικού και προοδευτικού πολιτικού χώρου με χαρακτηριστικά σύγχρονης Αριστεράς και ότι εντός αυτού οφείλει να κινηθεί. Δεν το πιστεύουμε επειδή εμείς ως αριστεροί ΜΕΤΑρρυθμιστές σε αυτό τον πολιτικό χώρο υπάρχουμε, αλλά γιατί έχουμε κάνει την εκτίμηση ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών που μας ψηφίζει, έτσι αισθάνεται.

Πρέπει να επιμείνουμε στον προσδιορισμό της πολιτικής του ταυτότητας. Βεβαίως αυτό που χαρακτηρίζει τα σύγχρονα πολιτικά κόμματα δεν είναι η ιδεολογική τους καθαρότητα αλλά η πολιτική τους ενότητα και η επιδίωξη κοινών πολιτικών στόχων, η συμφωνία στον σκοπό και στα μέσα. Οι ιδεολογικές συζητήσεις και ζυμώσεις είναι μεν χρήσιμες αλλά όχι το ζητούμενο. Σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κόμμα, όπως θα το θέλαμε εμείς, μπορούν άνετα να συνυπάρχουν και να διαλέγονται δημιουργικά ρεύματα σκέψης όπως εμείς ως Μεταρρυθμιστές της Αριστεράς, Φιλελεύθερα, Σοσιαλιστικά, Οικολογικά και άλλα μεταρρυθμιστικά ρεύματα και ρυάκια. Όλα εμπλουτίζουν τον προβληματισμό και τις πολιτικές κατευθύνσεις, όλα έχουν τις δικές τους ευαισθησίες που είναι καθ’ όλα σεβαστές. Κι όλα, πάνω από όλα, έχουν ως ακρογωνιαίο λίθο των πεποιθήσεών τους ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό κοινωνικό κράτος και φέρουν, βέβαια, την αδιαμφισβήτητη ευρωπαϊκή τους ταυτότητα. Η ζύμωση και ο διάλογος μεταξύ των ρευμάτων αυτών εμπλουτίζει και ενισχύει ένα κόμμα. Αναγκαίος, οπωσδήποτε, όρος είναι να διαθέτει λειτουργικές δομές διαλόγου και σύνθεσης.

Η πολιτική του ταυτότητα έχει σήμερα καθοριστική σημασία, γιατί αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της ενιαίας πολιτικής δράσης και της επιδίωξης και επίτευξης κοινών στόχων. Δεν πρόκειται, βέβαια, για κάποιο στατικό χαρακτηριστικό πολιτικό γνώρισμα. Ούτε μπορεί να καθοριστεί με κάποιες αποφάσεις κορυφής. Εκτός από την αρχική τοποθέτηση, η πολιτική ταυτότητα και ενότητα καλλιεργείται, αναπλάθεται και εξελίσσεται μέσα από συγκεκριμένους οργανωτικούς κομματικούς θεσμούς πολλών επιπέδων που στην κορυφή διασφαλίζουν τη συλλογικότητα στη λήψη των αποφάσεων, την αποτελεσματική εφαρμογή τους και φυσικά τη λογοδοσία σε κυρίαρχα κομματικά όργανα. Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό. Τέτοιες ή παρόμοιες δομές λειτουργίας και λήψης των αποφάσεων σε εποχή εκρηκτική για τις πολιτικές τεχνολογίες επικοινωνίας, χαρακτηρίζουν όλα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κόμματα με την ενεργό και αποφασιστική συμμετοχή και συμβολή των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους στους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πολιτικούς θεσμούς.

Οι συλλογικές κομματικές δομές δεν είναι μόνο αναγκαίες για τη λήψη των αποφάσεων. Διασφαλίζουν τον έλεγχο και την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής τους. Οργανωτικές δομές επίσης χρειάζονται για τη δημιουργική συμμετοχή στις επεξεργασίες πολιτικών που πρέπει να βρίσκουν απήχηση και αποτύπωση στις πολιτικές προτάσεις που προβάλλονται και διεκδικούνται με Σχέδιο, συνέπεια και επικοινωνιακές δεξιότητες.

Εμείς, ως Αριστεροί Μεταρρυθμιστές με μια συγκεκριμένη ιστορική πολιτική διαδρομή, θεωρήσαμε ως το συγγενέστερο πολιτικό χώρο για να συνεργαστούμε και να συμπλεύσουμε εκλογικά και πολιτικά το ΠΟΤΑΜΙ, ένα νέο πολιτικό κίνημα με φρέσκες ιδέες, με αξιόλογο και νέο στελεχικό δυναμικό, με απήχηση στους νέους, με όρεξη για δημιουργία, με αταλάντευτο στόχο τις προοδευτικές διαρθρωτικές αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα.

Πιστεύουμε ότι η επιλογή μας δικαιώθηκε εκ των πραγμάτων. Είχαμε και έχουμε εξαιρετική συνεργασία. Σήμερα το ΠΟΤΑΜΙ με το συνέδριο του επιδιώκει να προσδιορίσει με σαφήνεια τον εαυτό του μαζί και με εμάς και με πολλούς άλλους.

Η πορεία στη νέα περίοδο ενός κινήματος που τόσο θαρραλέα ξεκίνησε και σήκωσε στους ώμους του ο Σταύρος Θεοδωράκης με έναν κύκλο φίλων του, και η εξέλιξή του σε ένα ευρύτερο κόμμα και μάλιστα μέσα από διαδικασίες ενός Συνεδρίου, κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι. Αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες. Είναι, όμως, επιτακτική ανάγκη να ανταποκριθεί το ΠΟΤΑΜΙ υπεύθυνα και δημιουργικά στα εμφανή αιτήματα της βάσης του και ευρύτερα των ψηφοφόρων του που ζητούν τη δημιουργία ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κόμματος με συγκεκριμένη πολιτική ταυτότητα.

Ο χώρος του λοιπόν δεν είναι άλλος παρά ο χώρος μεταξύ της συντηρητικής Δεξιάς και της εθνολαικιστικής Αριστεράς, χωρίς, βέβαια, να αγνοούνται και δυνάμεις που εισέρχονται στον ευρύτερο μεσαίο χώρο και οι οποίες πιστεύουν ότι εκφράζονται από τις πολιτικές ενός νέου κόμματος που δεν αίρει παλαιοκομματικές αμαρτίες ούτε φέρει «βαρίδια» ενός αναξιόπιστου πολιτικού συστήματος.

Εδώ χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε και ένα θέμα σε ότι αφορά εμάς τουλάχιστον. Η άρνηση μας στο «παλιό» καθόλου δεν σημαίνει ότι δεν σεβόμαστε και δεν αναγνωρίζουμε την ιστορική διαδρομή και προσφορά  ιστορικών πολιτικών και προσωπικοτήτων των προηγούμενων περιόδων. Η αποτίμηση και η αξιολόγηση δεν μπορεί παρά να έχει πολιτικά κριτήρια. Εμείς παρά τα λάθη, τις παραλείψεις και πολλές ενοχικές πολιτικές του πολιτικού κόσμου της μεταπολίτευσης, δεν αγνοούμε ότι η Μεταπολίτευση υπήρξε η σταθερότερη περίοδος του ελληνικού Δημοκρατικού Πολιτεύματος.

Σήμερα εμείς εκτιμούμε ότι το πλειοψηφικό ρεύμα μέσα στο ΠΟΤΑΜΙ και στην κοινωνική του στήριξη είναι Δημοκρατικό με αναφορές και στα σύγχρονα ρεύματα της Αριστεράς. Διότι ακόμα και τα άτομα ή οι συλλογικοί φορείς που έχουν μια φιλελεύθερη (που δεν πρέπει να συγχέεται με τη νέο-φιλελεύθερη, όπως σκόπιμα γίνεται) προσέγγιση στα θέματα της οικονομίας και της κοινωνίας, προσέγγιση εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, δεν αμφισβητούν τις κοινωνικές ευαισθησίες που πρέπει να έχει σήμερα ένα σύγχρονο κόμμα του ευρύτερου δημοκρατικού χώρου. Όσοι υιοθετούν ή υποστηρίζουν αντίληψη φιλελεύθερη για την αγορά, για την κίνηση της οικονομίας κλπ, προφανώς πιστεύουν ότι βασικά κοινωνικά αριστερά χαρακτηριστικά είναι αναγκαία σε ένα κόμμα όπως το Ποτάμι.

Οι ΜΕΤΑρρυθμιστές της Αριστεράς ας θεωρήσουν ότι το ΣΥΝΕΔΡΙΟ του ΠΟΤΑΜΙΟΥ αποτελεί μεγάλη ευκαιρία όχι μόνο για να συζητηθεί η μέχρι τώρα πορεία του κινήματος αλλά μαζί και τα μεγάλα προβλήματα πολιτικής ταυτότητας, στρατηγικού προσανατολισμού και κομματικής οργάνωσης.

Η επιτυχημένη διεξαγωγή του Συνεδρίου, η δημιουργία ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κόμματος με σαφή πολιτική ταυτότητα και στρατηγικό προσανατολισμό, με σύγχρονες δομές λειτουργίας για τη δημιουργική και αποτελεσματική συμμετοχή όλων και ο σχεδιασμός συλλογικών οργάνων για τη λήψη αποφάσεων και την αποτελεσματική εφαρμογή τους αποτελεί τους όρους μιας νέας εκκίνησης και ελπίδας για την παρουσία του ΠΟΤΑΜΙΟΥ στο πολιτικό σκηνικό. Πόσο μάλλον όταν το ίδιο έχει χαράξει μια γραμμή σοβαρής και αποφασιστικής αντιπολίτευσης και πιστεύει ότι η καλή πολιτική του προετοιμασία θα αποφέρει καρπούς εν όψει των αδιεξόδων της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στο εγγύς μέλλον. Υποστηρίζουμε τη συμμετοχή μας στο ΣΥΝΕΔΡΙΟ για να βάλουμε και τις δικές μας δυνάμεις στην προσπάθεια της ολόπλευρης μελλοντικής ενίσχυσης του Ποταμιού. Προφανώς αυτήν την επιλογή ο καθένας από εμάς οφείλει να την αντιμετωπίσει στη βάση της ελεύθερης, προσωπικής, πολιτικής του βούλησης.

Η συσπείρωση του ευρύτερου Δημοκρατικού χώρου

Στον ευρύτερο πολιτικό  χώρο στον οποίο όπως περιγράψαμε εκτιμούμε ότι κινείται το ΠΟΤΑΜΙ κι όπου σήμερα καλείται να αποδείξει τη χρησιμότητα, την ελκυστικότητα και αποτελεσματικότητά του ως πολιτικό κόμμα, κινούνται κι άλλες οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις, όπως το ΠΑΣΟΚ, ανέστιες ομάδες, άτομα και πολιτικές προσωπικότητες. Οι εγκλήσεις και αντεγκλήσεις μεταξύ τους δεν έχουν νόημα. Είναι άτοπες και αντι-παραγωγικές. Επίσης δεν ανοίγουν κανένα δρόμο και δεν οφελούν ευκαιριακές επαφές, προσκλήσεις ή συγκολλήσεις κορυφής για δημιουργία εύκολων εντυπώσεων. Ούτε χρειάζονται άλλες υπόγειες διαδρομές. Δεν οδηγούν πουθενά. Αντίθετα επιδεινώνουν ένα ήδη βεβαρημένο κλίμα και αποτελούν ασφαλή συνταγή αποτυχίας. Θα πρέπει να σταματήσουν.

Εμείς, ως αριστεροί ΜΕΤΑΡΡΥθμιστές, από την εμφάνιση μας πριν ένα χρόνο, διακηρύξαμε με ευθύτητα, σαφήνεια και ευθύνη ότι φιλοδοξία μας ήταν να αποτελέσουμε μια δύναμη ενότητας του χώρου. Από αυτήν την φιλοδοξία δεν έχουμε παραιτηθεί. Χρειάζεται, όμως, από όλους σύνεση, ευθύνη και κυρίως η επίγνωση ότι πρόκειται για μια δύσκολη υπόθεση και επίπονη προσπάθεια, για να μην αποτύχει, όπως οι προηγούμενες. Ο δρόμος είναι μακρύς. Θα χρειαστούν νέες διαδικασίες υπέρβασης πολλών εμποδίων αρκεί κανείς να μην επιδιώκει το μονοπώλιο και να μην επιδιώκει στο όνομα της ανασύνθεσης του χώρου κυρίως τη διεύρυνση της δικής του πολιτικής επιρροής. Όπως όμως φαίνεται κάποιοι την έμαθαν αυτή την τέχνη και δεν την ξεχνούν, σε κάποιους άλλους δε περισσεύει ο πολιτικός χαμαιλεοντισμός. Εμείς χωρίς να παραιτούμαστε από τον βασικό στόχο, αρνούμαστε τις προσκλήσεις των συγκολλήσεων.

Υπάρχει αρκετό και προφανές έδαφος συνεννόησης και διαλόγου και πρέπει να επιδιωχτεί από όλες τις πλευρές σε κάθε δυνατή ευκαιρία. Κι αυτό δεν εξαντλείται στους οργανωμένους πολιτικούς φορείς. Υπάρχει τεράστιο τμήμα ανέστιων δημοκρατικών πολιτών.

Η μείζων στόχευση δεν μπορεί να είναι τελικά παρά η προσπάθεια αυτός ο κόσμος να πεισθεί ότι αξίζει τον κόπο να συστρατευθεί σε μια τέτοια υπόθεση.

Η ολόπλευρη ενίσχυση του ΠΟΤΑΜΙΟΥ, το δυνάμωμά του και η ισχυρή παρουσία του μέσα και έξω από τη βουλή είναι απαραίτητο στοιχείο για όποιες εξελίξεις σε θετική κατεύθυνση.